Το σπιρτόκουτο (2002)

[Affectuoso31]

Χθες βράδυ μετά απο εξόρμηση στο dvd club είδα μία απο τις καλύτερες ελληνικές ταινίες πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, των τελευταίων 10 ετών.
Ο λόγος για το "ΣΠΙΡΤΟΚΟΥΤΟ" του Γιάννη Οικονομίδη.Ο Γιάννης Οικονομίδης έχει κερδίσει δύο φορές το πρώτο βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας. Το Σπιρτόκουτο είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, η οποία προβλήθηκε στο 43ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η πιό "φωνακλάδικη" ταινία του ελληνικού κινηματογράφου. Πόλεμος μέσα σε τέσσερις τοίχους.Η πραγματικότητα μιας οικογένειας σ 'ενα διαμέρισμα"σπιρτόκουτο" στον Κορυδαλλο μας παρουσιάζεται με τον πιό ανελέητο τρόπο.
Το δράμα μιας λαϊκής οικογένειας, που περνά τη ζωή της ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους, σε έναν απόλυτα μάταιο, αδιάφορο και "γκρίζο" κόσμο, ένα σωστό "μακελειό" που θα σας καθηλώσει και ίσως, ενοχλήσει…

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 18 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Ηρώ]

Ό,τι cult έχετε δει είναι λίγο μπροστά σε αυτή την ταινία.
Σπιρτόκουτο ο τίτλος της προφανώς γιατί η όλη ιστορία εξελίσσεται στους 4 τοίχους ενός τυπικού διαμερίσματος σε μια λαϊκή περιοχή της Αθήνας μια καλοκαιρινή μέρα με καύσωνα.
Νεύρα και φωνές είναι τα μόνα μέσα που η συγκεκριμένη οικογένεια χρησιμοποιεί για να αντιμετωπίσει ανύπαρκατα ή μάλλον καλύτερα διογκωμένα προβλήματα. Συμπαθητική η φιγούρα του πατέρα που είναι ο μόνος που ξεχωρίζει.
Αν δεν έχετε αντοχή στα μπινελίκια μην τη δείτε. Κατά τα άλλα είναι μια πολύ καλή δουλειά η οποία ανέβηκε και στο θέατρο πρόσφατα.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Great Chaos]

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που είδα τούτη την ταινία, όμως η ανάμνησή της είναι ακόμη πολύ ισχυρή και ανεξίτηλη μέσα στο μυαλό μου, όπως δεν συμβαίνει με την πλειονότητα των ταινιών, ελληνικών ή ξένων, που έχω κατά καιρούς παρακολουθήσει.

Μια γροθιά στο στομάχι, που μέσα από την υπερβολή της ξεμπροστιάζει την "Ιερά Ελληνική Οικογένεια", για χάρη της οποίας τόσες θυσίες καλείται να κάνει ο μέσος άνθρωπος. Οι μάσκες πέφτουν, πίσω από τους τοίχους ενός ασφυκτικού μικροαστικού διαμερίσματος. Με βασανιστικό για το θεατή τρόπο, αποδομούνται οι κοινωνικές αξίες που απαιτούν τη συντήρηση ενός θεσμού ο οποίος υποτίθεται πως αποτελεί το θεμέλιο λίθο της κοινωνικής μας οργάνωσης, αλλά που έχει εκμαυλιστεί, καταλήγοντας να περιλαμβάνει όλες τις εξουσιαστικές σχέσεις ανταγωνισμού και της επακόλουθης σύγκρουσης, που επιβάλλονται "άνωθεν" στην καθημερινότητά μας.

Η οικογένεια του Οικονομίδη δεν αποτελεί απάγκιο κι απανέμι για τα μέλη της και σε καμμία περίπτωση μια σχέση αγάπης. Το σπίτι δεν αποτελεί καταφύγιο, αλλά φυλακή. Ο παραφουσκωμένος εγωισμός, η προσπάθεια επιβολής των δικών μας όρων επί όλων των υπολοίπων, το ανικανοποίητο και η αυτολύπηση για όσα δεν είχαμε την πυγμή να κάνουμε, η αγανάκτηση για τη ζωή που βλέπουμε να ξεκινά για τους νεότερους και να τελειώνει σιγά σιγά για τους μεγαλύτερους μέσα σ' ένα "σπιρτόκουτο", χωρίς όραμα, χωρίς ορίζοντες, πνιγηρός μικρόκοσμος μέσα σε τέσσερις τοίχους, αποτελούν τον κινητήριο άξονα των σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας αυτής. Η απέχθεια για τη μίζερη ζωή μας και τον ασήμαντο εαυτό μας που την επέλεξε, διοχετεύεται προβαλλόμενη στο σύντροφο και στα παιδιά μας, τα οποία με τη σειρά τους μας εκδικούνται για τον κόσμο στον οποίο τα φέραμε και τ' αναθρέψαμε, κάνοντάς τον ακόμη χειρότερο απ' ότι τον παρέλαβαν.

Η ένταση, η λεκτική βία που ξεπερνά σε αποτροπιασμό ακόμη και μια ταινία splatter, ανακαλύπτοντας κάθε σημείο που θα μπορούσε να πληγώσει βαθιά κάποιον, ο κυνισμός, η μνησικακία, η αγριότητα, χωρίς φανερό σημείο εκκίνησης, δίχως εμφανή λόγο ύπαρξης, δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά μια κραυγή αγωνίας και απόγνωσης ψυχών που αδυνατούν ν' ανασάνουν μέσα στο ψευδές κέλυφος της κοινωνικά καθοριζόμενης κι επιβαλλόμενης προβλεψιμότητας κι ασφάλειας της στενάχωρης -σαν τάφος- καθημερινότητάς μας.

Η τελευταία σκηνή αποτελεί κυριολεκτικά ένα σοκ για το θεατή:

Spoiler

Μετά από έναν συνεχή καυγά ο οποίος εκτυλίσσεται και κλιμακώνεται καθ' όλη τη διάρκεια του έργου, αφού έχει φτάσει στο αποκορύφωμά του με δολοφονικά πικρόχολες κουβέντες να εκτοξεύονται σαν δηλητηριασμένα βέλη, ιδιαίτερα από το στόμα της συζύγου, ο σύζυγος κάθεται αποκαμωμένος σε μια καρέκλα, ανήμπορος και ξεθυμασμένος. Τότε από τα μάτια του περνά μια σπίθα κατανόησης και συνειδητοποίησης του προφανούς, που όμως πλέον αποτελεί συντριπτικό πλήγμα. Με μαλακό τόνο και για πρώτη φορά με μια αίσθηση λογικής να διαπερνά τον ήχο της φωνής του, λέει: "Αφού είναι έτσι ρε Μαρία, γιατί δεν το χαλάμε τόσα χρόνια;"

Ομολογώ ότι αυτό το τέλος με άφησε με μια διάθεση να βάλω τα κλάματα, ίσως ως μια πράξη λυτρωτικής "κάθαρσης", μπροστά στη γλαφυρή, όσο και αδυσώπητη απεικόνιση των αναπόδραστων συνεπειών της υποταγής μας στη μέση άποψη.

Μια ταινία κόλαφος, που μας σοκάρει φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με την ίδια την ασχήμια μας...

Βαθμός: 8/10 Πολύ Καλή.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.