Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
24-08-11
14:46
Σχετικό είναι το άρθρο που μετέφραζα όση ώρα περιμέναμε να επανέλθει το στέκι:Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός έτσι και κάθε γλώσσα έχει αξία από μόνη της και αξίζει να προστατευθεί και να υποστηριχθεί.
Διάσωση των γλωσσών υπό εξαφάνιση, σημαίνει διάσωση των ιδεών
της Emily Badger
Η αξία των υπό εξαφάνιση γλωσσών δεν είναι προφανής όπως συμβαίνει με τα επαπειλούμενα είδη που είναι καθοριστικά για τη εύρυθμη λειτουργία του οικοσυστήματος. Εάν ο κόσμος χάσει τη γλώσσα Chuj μια ιδιαίτερα επαπειλούμενη γλώσσα των Μάγια της Κεντρικής Αμερικής, ή την Itelmen, μια γλώσσα με λιγότερους από εικοσιτέσσερις φυσικούς ομιλητές σε μια απομονωμένη χερσόνησο στην Ρωσική Άπω Ανατολή, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να επικοινωνούν. Θα το κάνουν στα Ισπανικά ή ίσως στα Ρώσικα. Και η ιστορία θα προχωρήσει.
Η ανθρώπινη γλώσσα όμως ενσωματώνει πολύ περισσότερα από μερικούς τρόπους να λέμε «καλημέρα».
«Η συζήτηση για την οικουμενικότητα της γλώσσας που λέει πως όλοι έχουμε τις ίδιες ιδέες, άρα η γλώσσα είναι μόνο συνάρτηση της ιστορίας και πως χρησιμοποιούμε ρήματα και ουσιαστικά για να πούμε το ίδιο πράγμα, είναι μια υπόθεση» λέει η Άννα Κέρτουλα, η διευθύντρια του προγράμματος Αρκτικών Κοινωνικών Επιστημών στο Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών. «Ίσως να έχει φτάσει στο επίπεδο της θεωρίας. Αλλά δεν έχει αποδειχθεί με κανέναν τρόπο».
Όπως λέει το γνωστό παράδειγμα, οι Εσκιμώοι έχουν πολλές λέξεις για να περιγράψουν αυτό που οι Αμερικανοί [σ.σ. και εμείς οι Έλληνες] απλά αποκαλούμε «χιόνι» και «πάγο». Αυτό σημαίνει πως τα γλωσσικά συστήματα δεν μεταφράζουν απλώς παγκόσμιες ιδέες με διαφορετική ορθογραφία· κωδικοποιούν διαφορετικές έννοιες. Όταν χάνουμε μια γλώσσα, κινδυνεύουμε να χάσουμε κι αυτές τις έννοιες.
Πολλές τέτοιες έννοιες βρίσκονται στο χείλος της λήθης – από τις περίπου 7.000 γλώσσες που χρησιμοποιούνται στον κόσμο σήμερα, οι μισές αναμένεται να εξαφανιστούν μέχρι το τέλος του αιώνα, αν όχι νωρίτερα.
«Αυτό είναι ένα εκπληκτικό ποσοστό γνώσης» επισημαίνει η Κέρτουλα.
Συμμετέχει στο κοινό πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών και του Εθνικού Κληροδοτήματος για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες που προσπαθεί εδώ και επτά χρόνια να χρηματοδοτήσει την καταγραφή και τεκμηρίωση των υπό εξαφάνιση γλωσσών, πριν αυτές εξαφανιστούν. (Το πρόγραμμα έλαβε μια επιχορήγηση 3,9 εκατ. δολαρίων την περασμένη εβδομάδα για 10 υποτροφίες και 24 χορηγίες.) Το έργο μπορεί ν’ ακούγεται σαν ατάκα αντιεπιστημονικού εξάψαλμου από άλλον έναν αφανή πολιτικό, αλλά αγγίζει θεμελιώδη ερωτήματα για τις λειτουργίες του εγκεφάλου, για τον τρόπο που οι άνθρωποι εκφράζουν ιδέες, οι κοινωνίες προσαρμόζονται και η ανθρώπινη ιστορία εξελλίσεται.
Φυσικά επωφελούνται και οι ερευνητές. «Μιλάμε για νευροεπιστήμονες, προγραμματιστές, μιλάμε σίγουρα για ιστορικούς, ανθρωπολόγους και βιολόγους σε ορισμένες περιπτώσεις που εργάζονται με γλώσσες που έχουν σχεδόν εκλείψει» αναφέρει η Κέρτουλα.
Το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών έχει επιστήμονες που εργάζονται με Εσκιμώους Ινουίτ ώστε να προσδιορίσουν τις διάφορες πτυχές του πάγου που δεν συλλαμβάνονται στην αγγλική γλώσσα αλλά θα μπορούσαν να διευρύνουν την κατανόησή μας για τις αλλαγές του Αρκτικού Οικοσυστήματος.
«Αν δεν καταλαβαίνουμε και δεν έχουμε τη γλώσσα για το τι είναι πάγος, τι πρέπει να είναι πάγος, δεν πρόκειται να καταλάβουμε πώς αλλάζει» επεσήμανε η Κέρτουλα. «Η γλώσσα είναι σημαντική για την αναγνώριση αλλαγών στο περιβάλλον».
Ένας επιδοτούμενος επιστήμονας που τοποθετήθηκε την περασμένη εβδομάδα, ο Γιούργκεν Μπονμάγιερ στο πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, θέλει να ξέρει: Αν οι άνθρωποι μιλούν διαφορετικά για τα αντικείμενα στο χώρο, μήπως αυτό σημαίνει ότι σκέπτονται διαφορετικά γι’ αυτά; Θα διερευνήσει πώς οι χωροταξικές έννοιες παρουσιάζονται σε 25 γλώσσες, και στις 5 ηπείρους.
Ένας άλλος ερευνητής, ο Πέδρο Ματέο Πέδρο, θα μελετήσει πώς τα παιδιά μαθαίνουν Chuj, την υπό εξαφάνιση γλώσσα των Μάγια. Άλλα προγράμματα περιλαμβάνουν την καταγραφή υπό εξαφάνιση μητρικών γλωσσών στην Οκλαχόμα και τη δημιουργία της γραμματικής των Τσερόκι. Κάποια άλλα προγράμματα θα εξασφαλίσουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση των κοινοτήτων, ώστε αυτές να καταγράψουν τη γλώσσα τους.
Κάποιοι ερευνητές θα δουλέψουν με γλώσσες που χρησιμοποιούνται από λιγότερους από 30 ηλικιωμένους ανθρώπους. Όμως ο χαρακτηρισμός «υπό εξαφάνιση» λέει η Κέρτουλα, δεν είναι απαραίτητα ανάλογος του μικρού αριθμού ατόμων που την μιλούν ακόμη. Περισσότερο η γλώσσα κινδυνεύει να εξαφανιστεί όταν τα παιδιά παύουν να την μιλούν.
Από τις 92 καταγεγραμμένες γλώσσες στην Αρκτική, για παράδειγμα, οι 72 χρησιμοποιούνται ακόμα. Όλες εκτός από μια – τη Γροιλανδική- απειλούνται με εξαφάνιση.
Είναι η απόρροια της σταθερής καταπάτησης άλλων κυρίαρχων γλωσσών όπως τα αγγλικά στους δημόσιους τομείς όπως τα σχολεία, το νομικό σύστημα, η τηλεόραση και τώρα και το διαδίκτυο.
«Γρήγορα, όλοι οι τομείς της ζωής σου είναι στα αγγλικά και η μόνη περίπτωση που μιλάς τη μητρική σου γλώσσα είναι με τη γιαγιά σου. Πόσο ν’ αντέξει αυτή η γλώσσα; Δεν πρόκειται ν’ αντέξει καθόλου».
Φυσικά το κυβερνητικό πρόγραμμα δεν πρόκειται να σώσει όλες τις γλώσσες.
Η Κέρτουλα θέτει το ρητορικό ερώτημα: «Από τις 7.000 γλώσσες, οι 3.500 θα εξαφανιστούν κι εμείς πόσα προγράμματα χρηματοδοτούμε το χρόνο;»
Το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών και το Εθνικό Κληροδότημα για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες δεν είναι οι μόνοι που κάνουν αυτή τη δουλειά. Κάποια από τα κράτη, για παράδειγμα, έχουν προγράμματα που περιλαμβάνουν την διατήρηση των μητρικών γλωσσών στη ζωή. Αλλά ο αριθμός των προγραμμάτων σε όλο τον κόσμο είναι μικρός, και για κάθε γλώσσα που αυτά στοχεύουν, υπάρχουν εκθετικά περισσότερα στοιχεία να κατανοηθούν, από τη γραμματική και το λεξιλόγιο, ως τις γνωστικές διαδικασίες των παιδιών.
Η Άννα Κέρτουλα είναι αισιόδοξη γι’ αυτά τα μεμονωμένα προγράμματα, όμως προσθέτει: «Πρόκειται για σισύφειο έργο».
Δέκα διατηρητέες γλώσσες των ιδρυμάτων NSF/NEH[FONT="]:[/FONT]
1. Bangime, Βόρειο Μπαλί
2. Navajo, Νοτιοανατολικές ΗΠΑ
3. Kosati, Λουιζιάνα.
4. Witchita, Οκλαχόμα.
5. Arawak, Βραζιλία
6. Máíhiki, Περού
7. Cherokee, Νοτιοανατολικές ΗΠΑ
8. Τσετσένικα, του Καυκάσου
9. Νοτιοανατολική Tepehuan, Μεξικό
10. Defaka, Νιγηρία[/quote]Αυτός είναι κυρίως ο λόγος που θεωρώ ότι δεν θα μπορέσει ποτέ μια και μοναδική γλώσσα να καλύψει τις ανάγκες όλων των λαών του κόσμου: Η πολιτισμική πολυπλοκότητα που έχει ανάγκη να εκφραστεί μέσω της γλωσσικής ποικιλότητας.
Η γλώσσα, όπως αναφέρει και το άρθρο, δεν είναι απλά ένας τρόπος για να επικοινωνούμε. Είναι και φορέας πολιτισμού και ιστορίας.
Δεν ξέρω αν θα καταφέρει ποτέ η Εσπεράντο να γίνει η δεύτερη παγκόσμια γλώσσα μας, πιο πιθανό βλέπω με τα σημερινά δεδομένα να συμβεί αυτό με τα Αγγλικά.
[COLOR=#f3831e]
[B] [URL="https://www.guardian.co.uk/science/2011/feb/18/bilingual-alzheimers-brain-power-multitasking"]Οι έρευνες πάντως δείχνουν πως οι άνθρωποι που μιλούν περισσότερες γλώσσες, μπορούν να καθυστερήσουν την εκδήλωση της Νόσου του Αλτσχάιμερ, τουλάχιστον για τέσσερα χρόνια.[/URL]
[/B][/COLOR]Και μια χρηστική λεπτομέρεια: Κάθε ομιλία συνοδεύεται από την απομαγνητοφώνησή της, στο TED, που μπορεί να τη βρει κανείς δεξιά από την ομιλία, σε όλες τις μεταφρασμένες γλώσσες.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 12 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.