Άλλα μηνύματα του μέλους Dimitrios Tsam σε αυτό το thread

[ quote = Δημήτριος Tsam ? 2422282 ] [ quote = Δημήτριος Tsam ; 2421789 ] Οι συλλογισμοί χωρίζονται σε δυο πολύ μεγάλες γενικές κατηφορίες : στους παραγωγικούς και στους επαγωγικούς . Οι παραγωγικοί δείχνουν βεβαιότητα ότι το συμπέρασμά τους είναι 100% σωστό , σύμφωνο δηλαδή με την πραγματικότητα ( όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί , βία υπήρχε πάντα στην ιστορική τουλάχιστον περίοδο , η ορθή γωνία έχει 90 μοίρες , ο αέρας και το νερό τείνουν πάντοτε να καταλάβουν τον κενό χώρο , ο ηλεκτρισμός θερμαίνει το σύρμα από το οποίο διέρχεται , κτλ ) . Οι επαγωγικοί συλλογισμοί δείχνουν μια πιθανότητα ότι το συμπέρασμά τους είναι σωστό από 1 έως 99 στα εκατό , αφήνουν δηλαδή πάντοτε περιθώριο λάθους , ή με άλλα λόγια κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό όταν η πραγματικότητα , δηλαδή η ιστορία και γενικά η επιστήμη δεν μας δίνει αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για να βγάλουμε βέβαιο συμπέρασμα ( υπάρχει ζωή στο Άρη ; είναι δυνατή ή παγκόσμια ειρήνη ; κτλ ) . Η αναλογία ή αναλογικός συλλογισμός ανήκει και είναι πάντοτε επαγωγικός συλλογισμός (στη γη υπάρχει νερό, υπάρχει και ζωή - αν υπάρχει νερό στον Άρη θα πρέπει να υπάρχει και ζωή.- Αν όμως ακόμα και εάν υπάρχει νερό στον 'Αρη, υπάρχει καί κάποιος παράγοντας που δεν επιτρέπει να αναπτυχθεί εκεί ζωή . Σε κάποια άλλη ερώτηση σχετικά με το εάν με τα αίτια ή με τα αποτελέσματα κάνουμε παραγωγικό ή επαγωγικό συλλογισμό , θα απαντήσω ότι εξαρτάται από τη θεματική μας πρόταση = αν πούμε στην αρχή της παραγράφου ότι τα αίτια είναι τέσσερα και στη συνέχεια αναφέρουμε τέσσερα αίτια , τότε κάνουμε παραγωγικό συλλογισμό ( αποδεικνύουμε ότι τα αίτια είναι τέσσερα ) - αν πούμε στην αρχή της παραγράφου ότι τα αίτια είναι μάλλον τέσσερα , αυτά και εκείνα , τότε κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό , μιλάμε δηλαδή με πιθανότητα και όχι με βεβαιότητα . Φυσικά , αν ξέρουμε όντως ότι τα αίτια για την τάδε περίπτωση είναι τέσσερα και τα αναφέρουμε ο συλλογισμός μας θα είναι σωστός , αν όμως είναι περισσότερα τότε θα είναι λαθεμένος . Αν υποψιαζόμαστε ότι είναι περισσότερα τότε θα κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό , θα διατυπώσουμε δηλαδή τη θεματική μας πρόταση κατάλληλα , πχ ότι τα αίτια είναι μάλλον τέσσερα . Όπως αναφέρει το βιβλίο « Εισαγωγή στη φιλοσοφία της Επιστήμης » που εκδόθηκε στα ελληνικά το 2000 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης , η επιστήμη προχωράει και προοδεύει με επαγωγικούς κυρίως συλλογισμούς . Όταν , θα προσθέσω , οι επαγωγικοί συλλογισμοί αποδειχτούν από την επιστήμη , πολλές φορές μετά από πολύ δαπανηρά ή επικίνδυνα πειράματα , τότε μετατρέπονται σε παραγωγικούς , γιατί ήδη υπάρχουν αποδείξεις ότι έτσι συμβαίνει στην πραγματικότητα ( πχ είναι δυνατό να πετάξουμε στον αέρα όπως τα πουλιά ; - ναι , με μια μηχανή βαρύτερη από τον αέρα όπως απέδειξαν οι αδελφοί Ράιτ - είναι δυνατό να διαγνώσουμε την τάδε ασθένεια της καρδιάς προτού προχωρήσουμε σε εγχείρηση - ναι , με τη βοήθεια κατάλληλων υπολογιστικών μηχανών και οθόνης , όπως κατάφερε να το επιτύχει η συνεργασία διάφορων επιστημονικών κλάδων , της ιατρικής , της βιολογίας , της ηλεκτρονικής , κτλ , κτλ ) .
Δημήτριος Ι . Τσαμαρδίνος , ερευνητής της δομής του λόγου [ / quote]

- Υποστήριξα στο προηγούμενο σημείωμά μου ότι ο αναλογικός συλλογισμός είναι επαγωγικός συλλογισμός . Να τι γράφει ο Ε . Παπανούτσος στη σελίδα 128 του βιβλίου του " Λογική " , εκδόσεις Δωδώνη , ανατύπωση 1985: « Παραλλαγή του επαγωγικού είναι και ο λεγόμενος α ν α λ ο γι κός συλλογισμός » . Στη σελίδα εξάλλου 173 του βιβλίου του αναφέρει ότι στον αναλαγικό συνάγουμε από το μερικό πάλι κάτι μερικό . Ο επαγωγικός συλλογισμός έχει πέρα από την αναλογία και αρκετά άλλα είδη . Τα είδη αυτά τα αναφέρει σε έκταση ο καθηγητής του ΑΠΘ κ . Φ . Καργόπουλος στο βιβλίο
του « Το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής - αναζητήσεις ση λογική της επιστημονικής έρευνας » , έκδοση του οίκου Βάνιας , 1991. Ένα από τα ε'ιδη του επαγωγικού συλλογισμού που αναφέρει ο κ . Καργόπουλος είναι εκείνος που παλαιότερα εμφανιζόταν με διάφορα ονόματα και σήμερα πλέον ονομάζεται Συμπερασμός προς την καλύτερη εξήγηση ή απαγωγή ( πχ. « Ο σκύλος του σπιτιού επιτίθεται πάντα στους ξένους . Όμως εκείνο το βράδυ δεν ακούστηκε ούτε ένα γαύγισμα . Άρα , ο διαρρήκτης πρέπει να είναι γνωστός της οικογένειας » . Το είδος αυτού του επαγωγικού συλλογισμού συναντιέται πολύ στην καθημερινότητα ( σε αστυνομικά ρεπορτάζ στις εφημερίδες , σε συζητήσεις μεταξύ ατόμων , σε αστυνομικά μυθιστορήματα και διηγήματα , κτλ ) .Άλλα είδη είναι αυτά που χρησιμοποιούνται στις διάφορες δειγματοληπτικές έρευνες . Όπως και ορισμένα άλλα , που μάλλον δεν χρειάζεται να τα αναφέρω γιατί αφορούν όχι τόσο τους μαθητές , αλλά κυρίως τους επιστήμονες . Όποιος μαθητής πάντως ενδιαφέρεται έντονα για τον επαγωγικό συλλογισμό ας δει τη Λογική του Ε . Παπανούτσου , το βιβλίο του κ . Καργόπουλου που προανέφερα , όπως και εκείνο της εννεαμελούς ομάδας φιλοσόφων του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των Η . Π . Α « εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης » που εκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2000.
[ / quote]
Ο επαγωγικός συλλογισμός οποιουδήποτε είδους, έχει προκείμενες και συμπέρασμα (ή συμπέρασμα και προκείμενες). Τις προκείμενες με άλλη ορολογία τις ονομάζουμε αποδεικτικές προτάσεις ή αποδεικτικό υλικό. Το συμπέρασμα πρέπει να προκύπτει από τις προκείμενες, δηλαδή από τις αποδεικτικές, και να μην είναι ξεκάρφωτο γιατί τότε έχουμε λαθεμένο συλλογισμό, ή παραλογισμό, ή δεν έχουμε καν συλλογισμό. Έτσι το παράδειγμα "ο Μάκης είναι χαζός, ο Τάκης είναι χαζός, άρα ο Λάκης είναι χαζός= δεν είναι συλλογισμός. Είναι λαθεμένος συλλογισμός ή παραλογισμός, γιατί από τις αποδεικτικές δεν συμπεραίνεται ότι και ο Λάκης είναι χαζός. Με άλλα λόγια δεν είναι ούτε παραγωγικός ούτε επαγωγικός συλλογισμός, ούτε καν συλλογισμός. Να αναφέρω τώρα τρία παραδείγματα επαγωγικού συλλογισμού: 1. Η ποίηση μπορεί να χωριστεί αδρομερώς σε τρία είδη- σε επική, δραματική και λυρική (με το μπορεί και με το αδρομερώς φαίνεται αρκετά καθαρά ότι συντάκτης αυτού του συλλογισμού κάνει επαγωγικό συλλογισμό και καταλήγει σε πιθανολογικό συμπέρασμα. Δηλώνει έμμεσα ότι άλλοι φιλόλογοι ίσως να χωρίζουν την ποίηση σε περισσότερα είδη, πχ σε τέσσερα ή και ακόμα περισσότερα, λχ και σε βουκολική και σε σκωπτική κτλ) 2. Τα αίτια της βίας είναι μάλλον τέσσερα, τα οικονομικά, τα φυλετικά, τα θρησκευτικά και τα ιδεολογικά- με το μάλλον ο συντάκτης του συλλογισμού δηλώνει ότι ίσως άλλοι ερευνητές να χωρίζουν τα αίτια σε λιγότερες ή περισσότερες κατηγορίες (πχ μπορεί κάποιος να πει ότι τα αίτια είναι ένα και μόνο, τα οικονομικά συμφέροντα, ή άλλος να πεί ότι τα αίτια είναι πέντε και ως πέμπτο να θεωρεί το αδιαπαιδαγώγητο του χαρακτήρα ορισμένων ομάδων πληθυσμού) 3. Το κατάστημα Χ θεωρώ ότι είναι καλό. Γιατί είναι μοντέρνο και γιατί έχει εξυπερητικούς υπαλλήλους- με το θεωρώ ο συντάκτης αυτού του συμπεράσματος δηλώνει ότι πιθανόν τα πράγματα να είναι διαφορετικά (αν κάποιος του πει ότι οι τουαλέτες δεν είναι καθαρές, τότε το συμπέρασμά του ανατρέπεται κατά αρκετό βαθμό. Αν μάλιστα κάποιος του πει ότι ο καταστηματάρχης πουλάει ναρκωτικά, τότε το συμπέρασμα ότι το κατάστημα Χ είναι καλό ανατρέπεται τελείως). Στον παραγωγικό συλλογισμό όσες αποδεικτικές και αν προσθέσεις πέρα από τις απαραίτητες, το συμπέρασμα μένει σωστό (αλώβητο), το πολύ να υπάρχει στην παράγραφό σου πλατειασμός (πχ βία υπήρχε πάντα, και στην αρχαιότητα ως δουλεία, και στο μεσαίωνα ως ιερά εξέταση, και μετάπειτα ως σήμερα ως φυλετικές, θρησκευτικές και ιδεολογικές μισαλλοδοξίες- αν προσθέσεις ότι πάντοτε εξάλλου υπήρχαν πόλεμοι, διάφορα βασανιστήρια και σφαγές, το συμπέρασμα ότι πάντα υπήρχε βία δεν αλλοιώνεται, παραμένει σωστό- απλά με αυτά που πρόσθεσες μάλλον έκανες πλατειασμό, θα μπορούσες δηλαδή και να τα παραλείψεις). Στον επαγωγικό συλλογισμό υπάρχει περίπτωση προσθέτοντας μια νέα αποδεικτική πρόταση, το συμπέρασμά σου να αλλοιωθεί είτε λίγο, είτε τελείως, όπως φαίνεται από τα παραπάνω τρία παραδείγματα . Ορισμένα από τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού είναι πολύ συνηθισμένα στον καθημερινό γραπτό και προφορικό λόγο, και όχι μόνο στον επιστημονικό λόγο. Κάποια πάντως είδη του είναι μόνον για τους επιστήμονες (βλέπε για το σημείο αυτό το βιβλίο του κ. Καργόπουλου). Ο σοβαρός συντάκτης ενός επαγωγκού συλλογισμού διατυπώνει τη θεματική του πρόταση ή το συμπέρασμα με κάποια λέξη ή φράση που δείχνει πιθανότητα, ότι μιλάει με πιθανότητες. Τέτοιες λέξειςκαι φράσεις είναι πολλές και διάφορες, μερικές από τις οποίες συναντήσαμε ήδη: μάλλον, μπορεί, πιθανόν, ίσως, κτλ. Ο μη σοβαρός πομπός ενός λόγου με επαγωγικούς συλλογισμούς δεν θα κρατήσει επιφυλάξεις, δεν θα χρησιμποιήσει λέξεις που δείχνουν πιθανότητα, αλλά θα παρουσιάσει τα συμπεράσματά του ως βέβαια. Έτσι κάθε λόγο, γραπτό ή προφορικό, πρέπει να τον περνάμε από κριτική, να τον κρίνουμε δηλαδή αν είναι σωστός ή λαθεμένος. Είτε έχει παραγωγικούς είτε επαγωγικούς συλλογισμούς, είτε άλλους από τη μια κατηγορία και άλλους από την άλλη.

[ quote = Δημήτριος Tsam ? 2421789 ] Οι συλλογισμοί χωρίζονται σε δυο πολύ μεγάλες γενικές κατηφορίες : στους παραγωγικούς και στους επαγωγικούς . Οι παραγωγικοί δείχνουν βεβαιότητα ότι το συμπέρασμά τους είναι 100% σωστό , σύμφωνο δηλαδή με την πραγματικότητα ( όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί , βία υπήρχε πάντα στην ιστορική τουλάχιστον περίοδο , η ορθή γωνία έχει 90 μοίρες , ο αέρας και το νερό τείνουν πάντοτε να καταλάβουν τον κενό χώρο , ο ηλεκτρισμός θερμαίνει το σύρμα από το οποίο διέρχεται , κτλ ) . Οι επαγωγικοί συλλογισμοί δείχνουν μια πιθανότητα ότι το συμπέρασμά τους είναι σωστό από 1 έως 99 στα εκατό , αφήνουν δηλαδή πάντοτε περιθώριο λάθους , ή με άλλα λόγια κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό όταν η πραγματικότητα , δηλαδή η ιστορία και γενικά η επιστήμη δεν μας δίνει αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για να βγάλουμε βέβαιο συμπέρασμα ( υπάρχει ζωή στο Άρη ? είναι δυνατή ή παγκόσμια ειρήνη ? κτλ ) . Η αναλογία ή αναλογικός συλλογισμός ανήκει και είναι πάντοτε επαγωγικός συλλογισμός ( αυτό στη γη υπάρχει νερό γι ' υπάρχει και ζωή - αν υπάρχει νερό στον Άρη θα πρέπει να υπάρχει και ζωή = αν όμως εκτός από το νερό υπάρχει και άλλος παράγοντας στον Άρη που δεν επιτρέπει να αναπτυχθεί ζωή . Σε κάποια άλλη ερώτηση σχετικά με το εάν με τα αίτια ή με τα αποτελέσματα κάνουμε παραγωγικό ή επαγωγικό συλλογισμό , θα απαντήσω ότι εξαρτάται από τη θεματική πρόταση μας = αν πούμε στην αρχή της παραγράφου ότι τα αίτια είναι τέσσερα και στη συνέχεια αναφέρουμε τέσσερα αίτια , τότε κάνουμε παραγωγικό συλλογισμό ( αποδεικνύουμε ότι τα αίτια είναι τέσσερα ) - αν πούμε στην αρχή της παραγράφου ότι τα αίτια είναι μάλλον τέσσερα , αυτά και εκείνα , τότε κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό , μιλάμε δηλαδή με πιθανότητα και όχι με βεβαιότητα . Φυσικά , αν ξέρουμε όντως ότι τα αίτια για την τάδε περίπτωση είναι τέσσερα και τα αναφέρουμε ο συλλογισμός μας θα είναι σωστός , αν όμως είναι περισσότερα τότε θα είναι λαθεμένος . Αν υποψιαζόμαστε ότι είναι περισσότερα τότε θα κάνουμε επαγωγικό συλλογισμό , θα διατυπώσουμε δηλαδή τη θεματική μας πρόταση κατάλληλα , πχ ότι τα αίτια είναι μάλλον τέσσερα . Όπως αναφέρει το βιβλίο « Εισαγωγή στη φιλοσοφία της Επιστήμης » που εκδόθηκε στα ελληνικά το 2000 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης , η επιστήμη προχωράει και προοδεύει με επαγωγικούς κυρίως συλλογισμούς . Όταν , θα προσθέσω , οι επαγωγικοί συλλογισμοί αποδειχτούν από την επιστήμη , πολλές φορές μετά από πολύ δαπανηρά ή επικίνδυνα πειράματα , τότε μετατρέπονται σε παραγωγικούς , γιατί ήδη υπάρχουν αποδείξεις ότι έτσι συμβαίνει στην πραγματικότητα ( πχ είναι δυνατό να πετάξουμε στον αέρα όπως τα πουλιά ? - ναι , με μια μηχανή βαρύτερη από τον αέρα όπως απέδειξαν οι αδελφοί Ράιτ - είναι δυνατό να διαγνώσουμε την τάδε ασθένεια της καρδιάς προτού προχωρήσουμε σε εγχείρηση - ναι , με τη βοήθεια κατάλληλων υπολογιστικών μηχανών και οθόνης , όπως κατάφερε να το επιτύχει η συνεργασία διάφορων επιστημονικών κλάδων , της ιατρικής , της βιολογίας , της ηλεκτρονικής , κτλ , κτλ ) .
Δημήτριος Ι . Τσαμαρδίνος , ερευνητής της δομής του λόγου [ / quote]

- Υποστήριξα στο προηγούμενο σημείωμά μου ότι ο αναλογικός συλλογισμός είναι επαγωγικός συλλογισμός . Να τι γράφει ο Ε . Παπανούτσος στη σελίδα 128 του βιβλίου του " Λογική " , εκδόσεις Δωδώνη , ανατύπωση 1985: « Παραλλαγή του επαγωγικού είναι και ο λεγόμενος α ν α λ ο γι κός συλλογισμός " . Στη σελίδα εξάλλου 173 του βιβλίου του αναφέρει ότι στον αναλαγικό συνάγουμε από το μερικό πάλι κάτι μερικό . Ο επαγωγικός συλλογισμός έχει πέρα από την αναλογία και αρκετά άλλα είδη . Τα είδη αυτά τα αναφέρει σε έκταση ο καθηγητής του ΑΠΘ κ . Φ . Καργόπουλος στο βιβλίο
του « Το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής - αναζητήσεις ση λογική της επιστημονικής έρευνας » , έκδοση του οίκου Βάνιας , 1991. Ένα από τα ε'ιδη του επαγωγικού συλλογισμού που αναφέρει ο κ . Καργόπουλος είναι εκείνος που παλαιότερα εμφανιζόταν με διάφορα ονόματα και σήμερα πλέον ονομάζεταιΣυμπερασμός προς την καλύτερη εξήγηση ή απαγωγή ( πχ. « Ο σκύλος του σπιτιού επιτίθεται πάντα στους ξένους . Όμως εκείνο το βράδυ δεν ακούστηκε ούτε ένα γαύγισμα . Άρα , ο διαρρήκτης πρέπει να είναι γνωστός της οικογένειας » . Το είδος αυτού του επαγωγικού συλλογισμού συναντιέται πολύ στην καθημερινότητα ( σε αστυνομικά ρεπορτάζ στις εφημερίδες , σε συζητήσεις μεταξύ ατόμων , σε αστυνομικά μυθιστορήματα και διηγήματα , κτλ ) .Άλλα είδη είναι αυτά που χρησιμοποιούνται στις διάφορες δειγματοληπτικές έρευνες . Όπως και ορισμένα άλλα , που μάλλον δεν χρειάζεται να τα αναφέρω γιατί αφορούν όχι τόσο τους μαθητές , αλλά κυρίως τους επιστήμονες . Όποιος μαθητής πάντως ενδιαφέρεται έντονα για τον επαγωγικό συλλογισμό ας δει τη Λογική του Ε . Παπανούτσου , το βιβλίο του κ . Καργόπουλου που προανέφερα , όπως και εκείνοτης εννεαμελούς ομάδας φιλοσόφων του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των Η . Π . Α « εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης » που εκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2000.